Gitara klasyczna vs gitara flamenco - subtelne różnice, które tworzą unikalne brzmienie

Diabeł tkwi w szczegółach!

Gitary podobne a jednak inne

Świat gitar akustycznych jest fascynujący i różnorodny, a jednym z jego najbardziej intrygujących aspektów jest subtelna, lecz znacząca różnica między gitarą klasyczną a gitarą flamenco. Dla niewprawnego oka czy ucha te dwa instrumenty mogą wydawać się niemal identyczne, jednak głębsze zrozumienie ich cech charakterystycznych otwiera drzwi do fascynującego świata dźwięków i technik gry.
Gitara klasyczna i gitara flamenco to dwa bliźniacze, a jednocześnie odrębne instrumenty, które odgrywają kluczową rolę w swoich odpowiednich gatunkach muzycznych. Choć oba typy gitar są akustyczne i zazwyczaj wyposażone w nylonowe lub karbonowe struny, ich konstrukcja, materiały i przeznaczenie znacząco wpływają na charakter dźwięku i styl gry.

O ile stosunkowo łatwo jest odróżnić gitarę akustyczną od klasycznej, analizując podstrunnicę oraz rodzaj stosowanych strun, to rozpoznawanie modeli klasycznych i flamenco wymaga znacznie głębszego zrozumienia. Kluczowe jest zapoznanie się z niuansami konstrukcji gitar, wykorzystanymi gatunkami drewna, a przede wszystkim – charakterystycznymi dźwiękami, jakie każdy z tych instrumentów generuje.
W niniejszym artykule zagłębimy się w niuanse różnic i podobieństw między gitarami klasycznymi a flamenco. Pozwoli to nie tylko na lepsze odróżnienie tych dwóch typów, ale również dostarczy cennych wskazówek co do wyboru instrumentu najlepiej dopasowanego do Twoich potrzeb.

Analizując różnice, kluczowe jest zrozumienie odmiennego przeznaczenia tych gitar. Instrumenty klasyczne projektowane są z myślą o wykonywaniu głównie muzyki solowej, wymagającej pełnego, czystego brzmienia bogatego w alikwoty oraz długiego wybrzmiewania. Z kolei gitary flamenco tworzone są, by towarzyszyć tancerzom i śpiewakom tego hiszpańskiego gatunku muzycznego, dlatego ich charakterystyczny dźwięk nacechowany jest agresywnością, głośnością, a nawet pożądanym brzęczeniem strun.

Gitara klasyczna

Gitary klasyczne zostały zaprojektowane z myślą o wykonywaniu muzyki solowej, szczególnie w ramach repertuaru klasycznego. Ich konstrukcja jest zorientowana na maksymalizację rezonansu, co przekłada się na:

• Czystość dźwięku
• Głośność dźwięku
• Bogactwo alikwotów
• Długie wybrzmiewanie

Te cechy są kluczowe dla interpretacji złożonych utworów klasycznych, gdzie każdy dźwięk musi być wyraźnie słyszalny i pełny.

Gitara flamenco

W przeciwieństwie do swojej klasycznej kuzynki, gitara flamenco została stworzona do akompaniowania tancerzom i śpiewakom flamenco. Jej brzmienie charakteryzuje się:
• Surowością
• Agresywnością
• Wyraźnym, często zamierzonym brzęczeniem strun
Te cechy idealnie komponują się z dynamicznym i pełnym pasji charakterem muzyki flamenco.

Konstrukcja i materiały

Podstawową różnicą między gitarami klasycznymi a flamenco jest ich przeznaczenie. Gitary klasyczne zostały zaprojektowane do gry solowej w ramach muzyki klasycznej, gdzie liczy się czystość, bogactwo alikwotów oraz długie wybrzmiewanie dźwięku. Z tego powodu ich konstrukcja nastawiona jest na maksymalizację rezonansu. W praktyce oznacza to m.in. wyższe ustawienie strun nad podstrunnicą, co zapobiega ich brzęczeniu oraz głębsze pudło rezonansowe (klasyczna nieco powyżej 9cm, flamenco nieco poniżej 9cm).

Z kolei gitary flamenco służą do akompaniowania tancerzom i śpiewakom flamenco. Brzmienie tych instrumentów jest bardziej surowe, a nawet agresywne, z wyraźnym, często zamierzonym brzęczeniem strun spowodowanym niższą niż w gitarach klasycznych akcją strun. Nieco odmienna konstrukcja mostka powoduje, że struny znajdują się też nisko (5-8mm) nad płytą rezonansową co ułatwia wykonywanie technik perkusyjnych, takich jak „golpe”, czyli uderzanie palcami w górną płytę gitary. Warto wspomnieć, że gitary flamenco mają w tym celu zamontowaną ochronną płytkę, zwaną „golpeadorem”, chroniącą drewno przed uszkodzeniami.

Drewno i jego wpływ na brzmienie

Jeśli chodzi o materiały użyte do budowy instrumentów to płyty rezonansowe gitar klasycznych i flamenco najczęściej wykonane są ze świerku lub cedru. Różnice pojawiają się natomiast w materiałach na korpus. Korpusy gitar klasycznych najczęściej wykonywane są z drewna takiego jak palisander indyjski czy madagaskarski, które zapewniają głębokie, bogate brzmienie. Nieco rzadziej stosuje się tu klon (falisty lub oczkowy) Gitary flamenco, w zależności od rodzaju, mogą mieć korpusy wykonane z różnych gatunków drewna, co wpływa na ich charakterystyki dźwiękowe.

Flamenco „blanca”, czyli jasna gitara, tradycyjnie ma korpus wykonany z cyprysu, co nadaje jej jasne, ostre i czyste brzmienie, które idealnie komponuje się z dynamicznym stylem flamenco. „Negra”, czyli ciemna gitara flamenco, może być wykonana z różnych ciemnych gatunków drewna, takich jak palisander indyjski, madagaskarski czy grenadillo. Te cięższe drewna nadają jej bardziej rezonansowy, pełniejszy dźwięk i są często wybierane przez muzyków flamenco skupiających się bardziej na melodii i szybkich partiach solowych niż na grze akordowej.

Gitara klasyczna

• Płyta rezonansowa: Najczęściej wykonana ze świerku lub cedru
• Korpus: Często z palisandru indyjskiego lub madagaskarskiego (a dawniej z palisandru brazylijskiego)
• Efekt dźwiękowy: Głębokie, bogate brzmienie z długim wybrzmiewaniem

Gitara flamenco

Dzieli się na dwa główne typy:

1. Flamenco „blanca” (jasna):
◦ Płyta rezonansowa: Najczęściej wykonana ze świerku lub cedru
◦ Korpus: Tradycyjnie z cyprysu
◦ Efekt dźwiękowy: Jasne, ostre i czyste brzmienie, idealne do dynamicznego, perkusyjnego stylu flamenco

2. Flamenco „negra” (ciemna):
◦ Płyta rezonansowa: Najczęściej wykonana ze świerku lub cedru
◦ Korpus: Z ciemnych gatunków drewna, takich jak palisander indyjski, madagaskarski czy grenadillo
◦ Efekt dźwiękowy: Bardziej rezonansowy, pełniejszy dźwięk, preferowany przez muzyków flamenco grających melodyjne i wyrafinowane utwory

Wysokość strun i konstrukcja szyjki

Wysokość strun nad podstrunnicą, zwana akcją strun, jest jedną z kluczowych różnic między gitarą klasyczną a flamenco. Gitary klasyczne mają zazwyczaj wyższą akcję, co sprawia, że dźwięk jest czysty i pozbawiony brzęczenia. W gitarach flamenco struny są ustawione niżej, co powoduje, że pojawia się brzęczenie będące charakterystyczną cechą brzmienia flamenco, a do przyciskania strun jest wymagana mniejsza siła. Taki setup jest bardziej odpowiedni do szybkiej gry i technik perkusyjnych charakterystycznych dla stylu flamenco.

Gitary flamenco mają również niższy mostek, co dodatkowo zmniejsza wysokość strun nad płytą rezonansową, zazwyczaj do poziomu 5-8 mm. Dla porównania, w gitarze klasycznej wysokość strun przy mostku wynosi zwykle od 10 do 13 mm. Ta różnica sprawia, że gitary flamenco są lepiej przystosowane do wplatania pomiędzy szarpnięcia strun efektów golpe lecz jednocześnie nieco trudniejsze w grze dla prawej ręki, która ma mniej miejsca pomiędzy strunami a korpusem gitary.

Szyjka gitary flamenco różni się także konstrukcyjnie. Aby uzyskać krótsze wybrzmiewanie, jest ona mniej sztywna niż w gitarze klasycznej. Można to osiągnąć poprzez zastosowanie mniej sztywnych wzmocnień lub poprzez zmniejszenie ilości drewna w szyjce. Gitary klasyczne natomiast korzystają z wzmocnień, które maksymalizują rezonans, co pozwala na uzyskanie dłuższego wybrzmiewania dźwięku.

Gitara klasyczna

• Akcja strun: Wyższa (zazwyczaj 2.7-3.0 mm dla pierwszej struny i 3.0 – 3.5mm dla szóstej struny nad dwunastym progiem)
• Efekt: Czysty dźwięk, pozbawiony brzęczenia
• Szyjka: Sztywniejsza konstrukcja dla maksymalizacji rezonansu i długiego wybrzmiewania

Gitara flamenco

• Akcja strun: Niższa (zazwyczaj 2.2-2.5 mm dla pierwszej struny i 2.5 – 3.0mm dla szóstej struny nad dwunastym progiem)
• Efekt: Lekkie brzęczenie, łatwiejsza i szybsza gra, idealna do technik perkusyjnych
• Szyjka: Mniej sztywna, co skraca wybrzmiewanie
Unikalne cechy gitary flamenco
• Golpeador: Ochronna płytka na górnej płycie, chroniąca drewno przed uszkodzeniami podczas wykonywania technik perkusyjnych
• Niższy mostek: Dodatkowo zmniejsza wysokość strun nad górną częścią gitary

Czy można grać flamenco na gitarze klasycznej?

Mimo że gitary klasyczne i flamenco mają wiele wspólnych cech, nie są one zamienne. Gra flamenco na gitarze klasycznej, choć teoretycznie możliwa, niesie za sobą pewne ograniczenia i ryzyka. Przede wszystkim brak golpeadora sprawia, że użycie technik perkusyjnych może uszkodzić powierzchnię gitary klasycznej. Ponadto wyższa akcja strun jest znacznie bardziej wymagająca dla lewej ręki.

Z drugiej strony, granie muzyki klasycznej na gitarze flamenco, zwłaszcza typu „negra”, jest bardziej wykonalne. Dzięki bardziej rezonansowemu brzmieniu i pełniejszemu wybrzmiewaniu, gitary „negra” mogą sprawdzić się w repertuarze klasycznym, szczególnie jeśli odpowiednio dostosuje się wysokość strun, aby zminimalizować brzęczenie. Więc jeżeli szukamy gitary „uniwersalnej” to warto rozpatrzyć negrę.

Praktyczne implikacje różnic

Techniki gry

• Gitara klasyczna: Idealna do długich, płynnych fraz i muzyki polifonicznej
• Gitara flamenco: Doskonała do szybkiej gry solowej i akordowej oraz technik perkusyjnych, takich jak „golpe”

Wszechstronność

• Granie flamenco na gitarze klasycznej: Możliwe, ale z ograniczeniami (brak golpeadora, wyższa akcja strun)
• Granie muzyki klasycznej na gitarze flamenco: Bardziej wykonalne, szczególnie na gitarze typu „negra” z odpowiednio dostosowaną wysokością strun

Wybór odpowiedniej gitary

Przy wyborze między gitarą klasyczną a flamenco należy wziąć pod uwagę:

1. Styl muzyczny: Klasyczny repertuar czy dynamiczne flamenco?
2. Techniki gry: Czy planujesz wykorzystywać techniki perkusyjne?
3. Brzmienie: Preferujesz głębokie, rezonansowe tony czy ostre, dynamiczne dźwięki?
4. Wszechstronność: Czy potrzebujesz instrumentu, który sprawdzi się w różnych stylach?

Podsumowanie

Choć na pierwszy rzut oka gitara klasyczna i flamenco mogą wydawać się bardzo podobne, ich subtelne różnice w konstrukcji i materiałach przekładają się na unikalne brzmienia i możliwości techniczne. Zrozumienie tych niuansów nie tylko pomoże w wyborze odpowiedniego instrumentu, ale także pogłębi docenianie bogactwa i różnorodności świata gitar akustycznych.
Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na gitarę klasyczną, flamenco „blanca” czy „negra”, każdy z tych instrumentów oferuje fascynujące możliwości ekspresji muzycznej. Wybór zależy od Twoich osobistych preferencji, stylu gry i muzycznych aspiracji.

Podczas wyboru między gitarą klasyczną a flamenco należy wziąć pod uwagę swoje potrzeby muzyczne. Różnice między tymi instrumentami mogą być subtelne, ale stają się istotne, gdy gitarzysta osiąga wyższy poziom umiejętności. Jeśli Twoim celem jest gra w stylu flamenco, gitara flamenco typu „blanca” zapewni Ci odpowiednie brzmienie i wygodę gry. Jeśli natomiast szukasz bardziej wszechstronnego instrumentu, który sprawdzi się zarówno w klasycznym repertuarze, jak i w flamenco, gitara flamenco typu „negra” z nieco podniesioną akcją strun może być idealnym wyborem.